Geçmişin İzleri

--DİJİTAL TARİH ÇALIŞMALARINDA İZLENEN SÜREÇLER--

1)Araştırma ve veri toplama

tarih araştırmacısının bilimsel ilgi ve meraklı doğrultusunda bir konu belirlenir. Bu konu seçiminde daha önce yapılan çalışmalar, ileri sürülen teorile, sahip olunan inanç ve değerler etkili olabilir. Konu belirlendikten sonra doğru ve güvenilir kaynaklar üzerinde veri toplanır. Araştırmacılar, topladıkları bilgileri dijital not alma araçlarından yararlanarak kaydeder ve bu kayıtlar diğer ekip üyeleriyle paylaşır. İş birlikli çalışma yapan tarihçiler bulut tabanlı çevrimiçi ortamlar sayesinde aynı anda aynı metin üzerinden çalışabilir. Bu çevrim içi ortamlar herkesingerçek zamanlı olarak düzenleme yapmasına ve iş birliğide bulmasına yardımcı olur.

Örnek süreç

Bir araştırmacı; Çay kelimesinin kökeni, çayın dünya çapındaki yayılımı ve farklı kültürlerdeki önemini belirlemek için araştırma yapmaya karar verir. Daha sonra dijital arşivler, kütüphaneler ve çevrim içi kaynaklardan yararlanarak konuyla ilgili tarihi belgeler, fotoraflar, haritalar ve makaleler toplar.

2) Verileri dijitalleştirme

verilerin dijitalleştirilmesi süreci, fiziksel olarak var olan belgelerin veya bilgilerin dijital formata dönüştürülmesidir. Tarananve ya dijital olarak kaydedilen belgelerin uygun dosyaformatlarına (pdf, jpeg, tiff vb.) dönüştürülmesi gerekir.

Örnek süreç

Araştırmacı bu süreçte çayla ilgili belgeleri tarar, fotoğrafları dijitalleştirir veya dijital kayıtlar oluşturur. Ayrıca bu materyallerin çevrim içi ortamlarda erişebilir olmasını sağlar.

3)Verileri düzenleme ve kataloglama

Dijitalleştirilen verilerdeki yanlış, eksik, tutarsız yada hatalı bigiler ayıklandıktan sonra meta verilere dönüştürülür. Meta verilerin sınıflandırılmasına yardımcı olan ek bilgilerdir. Kitapların adına, yazarına veya konusuna göre tasnif edilmesi gibi dijital veriler de benzer şekilde meta veri haline getirilir.

Örnek süreç

Araştırmacı, dijitalleştirilen verilerdeki bigileri bu süreçte gözden geçirerek eksik, hatalı yada yanlış verileri temizler. Daha sonra çayla ilgili ulaştığı fotoğrafları, tarihleri, konumları ve metinleri meta veriye dönüştürerek sınıflandırır ve bunları etiketler.

4) Verileri analiz etme ve yorumlama

Veriler derinlemesine incelendikten sonra anlamlandırılır ve yorumlanır. Elde edilen sonucun geçerli ve güvenilir olması için bu aşamada çok dikkatli olunması gerekir.

Örnek süreç

araştırmacı çoğrafi bilgi sistemini (CBS) kullanarak çay tarımının yapıldığı bölgeleri haritalandırabilirya da çay kelimesiyle ilgili belgeleri analiz ederek tarihsel değişimleri ortaya koyabilir.

5)Sonuçları paylaşma ve sunma

elde edilen verilerin görsel hale dönüştürülmesi ve paylaşılması sürecidir. Bu süreçte araştırma bulgularını daha kolay anlaşılması ve yorumlanması için tablo, grafik, diyogram harita vb. görsel araçlardan yararlanabilir. Araştırmanın etkisini ve değerini artırmak için bilimsel dergi, toplantı, rapor yada genel ağ siteleri aracılığıyla paylaşılan sonuçlar, diğer araştırmacılar tarafından yeniden analiz edilmesi için veri setleri aracılığıyla paylaşabilir

Örnek süreç

Araştırmacı, bu süreçte çay kelimesinii kökenini, çayın dünya çapında yayılımını ve farklı kültürlerdeki önemini daha anlaşılır biçimde ortaya koymak için harita şema bilgi görseli gibi unsurlardan yararlanılabilir. Araştırma sonuçlarını kamuoyuyla paylaşmak için toplantı düzenleye bilir rapor yazabilir ya da bir genel ağ sitesi üzerinden bilgi aktarımda buluna bilir

~SORULAR~

1-2. soruları aşağıdaki görsellerden ve metinden yararlanarak çözünüz

İnsan avcılık ve toplayıcılığa dayalı bir hayat sürdüğu Maleolitik ve Paleolitik devirlerinde örtünme ihtiyacını büyük ölçude avladığı hayvanların derilerinden karşılıyor olmalı idi. Bu nedenle, tekstilin ortaya çıkması yalnız örtünme ihtiyacına bağlanmaz. Zaman içinde değişen iklim koşulları insanları giyebilecekleri daha uygun giysile aramaya yönlendirmiş olmalıdır. Ancak bunun için gerekli hammadde ve daha da önemlisi onu işleyecek teklonojiye ihtiyaç vardı insan bu iki önemli hedefe ise ancak yerleşik hayata geçtiği ve üretimciliği başladığı neolitik devirde ulaşmıştır.

İlk zamanlar dokuma yapmak için gerekli olan hammadde evcilleştirilen koyunların yünlerinden hayvansa lif elde edilmiştir. Daha sonraki süreçte ise, başta keten olmak üzere yetiştirilen bikilerin liflerinden de yararlanmışlardır.

İlk üretimciliği geçilen yerleşmelerde evcilleştirilen hayvanlar arasında koyunun önemli bir yer tutması bu bakımdan önemlidir dokuma yapmak için elde edilen yünun eğirilip ip haline getirilmesi gerekmektedir. Bunun için bir çubuğu ucuna bağlanan içi delik taş yada pişmiş topraktan yapılan ağırşaklar kullanılmıştır. İnsanın ilk üretimciliği başladığı dönemde bir hammaddeyi işlemesi ve bunu yaparken araç kullanması önemli bir teknolojik gelişme olarak kabul edilmelidir

Bu görsellerde ve metinde öncelik olarak tarihle ilgili hangi kavram vurgulamaktadır?

A)Geçmiş

B)Neden-sonuç

C)Yöntem

D)Değişim ve süreklilik

E)Kanıt

Cevap

D)değişim ve süreklilik

2)bu metinde tarihsel bilginin hangi özelliklerine değinilmiştir

Cevap

Metinde tarihsel bilgi gelişim ve süreklilik kavramları ile ele alınmıştır. Tarım ve tekstil gibi alanlarda insanların ihtiyaçlarını karşılamak için ürettikleri yöntemlerin tarih boyunca nasıl değiştiği

3-4 soruları kaynak A ve B ye göre cevaplayınız

Kaynak A

Halil İnalcık bir söyleşide Ömer Lutfi Barkab in Süleymaniye camisinin inşatı sırasında tutulan bir masraf defteri bulduğunu ve bu defterdeki bilgileri iki cilt halinde yayımlandığını anlatmış ve söyleşiye şöyle devam etmiştir "bir giriş yazdı kendisi ama özel terimler var. Mesela ölçulen, endaze var, parmak var. Nedir bunlar? Onları da izah etti; dediği gibi, tarihçilik için yarı hammadde hazırladı. O neşri kullanarak Osmanlı devrinde işçilik

Üzerine yazı yazılıyor, nitekim kendisi de bir makale yazdı bunun üzerine. İşcilik, ustalar, yevmiyeler nasıl?(...) Barkan bu çerçevede ilgınç Osmanlı belgelerini gelecek tarihçilere hazırlama işine girdi. Bana sorarsanız ben ikisinede yapmaya çalışıyorum. (...) bizim tarihimizi incelemek o kadar güçtür, çünkü, arşiv kaynakları neşredilmemiştir. Onun için Türk tarihçisi bir yere varmak için hem mühendis mimar hem de amele gibi çalışacak. Belgeleri bulacaksınız doğru neşredeceksiniz. Sonra ondan çıkacak genel bakışı genel sonuç ları formulu edeceksiniz. Biazim varlımız tarihçilik bu benim en yakın olduğum kimse Barkan dı

Kaynak B

Enslaved.org köle ticaretine dahil olmuş yüz binlerce kişi hakkında bilgi içeren bir genel ağ sitesidir. Bu site aracılığıyla Atlantik okyanusu kıyılarından köle yapmak için gemilerle kaçırılan 12 milyondan fazla afrikalının ve Amerika kıtasında köle olmaya zorlanan yüz binlerce kişinin kökenleri hakkında bilgi edinmek mümkündür. Enslaved.org projesi tarih boyunca köle ticaretinde yer almış toplulukları araştıran ve bu toplulukların deneyimlerini dijitalleştirmeyi amaçlayan bir girişimdin.

Bu projede dünya genelinde arşivlerde korunmuş mektuplar günlükler kayıt defterleri vaftiz sertifikaları askeri kayıtlar gazete ilanları ve diğer arşiv mataryelleri dijitalleştirilmiş; böylece özgürlükleri elinden alınan kadınlar erkekler ve çocuklar yeniden kökleriyle buluşturulmaya çalışılmıştır. Bu site üzerinden 680 bin kişinin Afrika daki adına yaşına cinsiyetine gemiye bindirildiği ve indirildiği yerlere ilişkin bilgilere ulaşılmakta ; ayrıca kölelikle ilgili deneyimi olan topluluklarda da iş birliği yapıl makdadı enslaved.org;araştır malara erişebilir olması birlikte çalışa bilir olması ve yeniden kullanılabilir olması açısından ve sürdürülebilir bir proje olması yönüyle kendi alanında çok önemli bir örnektir.

3)dijitalleşme öncesi ile dijital dönemdeki tarih araştırma ve yazımları arasında ne gibi benzerlik ve farklılık vardır? Açıklayınız

Cevap:

Benzerlikler: her iki dönemde de geçmişe ait belgeler incelir ve kaynaklar araştırılır

Farklılıklar: dijital dönemde bilgilere daha hızlı ulaşılır daha geniş kitlelere yayılabilir ve daha fazla veri analiz edilebilir

4)dijitalleşmenin tarih araştırma ve yazım süreçlerine etkileri neler olabilir? Gerkçeleriyle yazınız

Cevap:

Dijitalleşme tarih araştırmalarında hız erişebilirlik ve doğruluk sağlar örneğin köle ticaretiyle ilgili dijital projeler sayesinde geniş veri setleri analiz edile bilir ve halkın erşimine sunula bilir

5)bu tarihi yapılar hakkında bilgi edinmek bireye ve topluma ne gibi faydalar sağlar?

Cevap:

Bireye: tarihsel farkındalık sağlar sanat ve mimarlık hakkında bilgi verir

Topluma: kültürel miras korunur turizimden ekonomik kazanç sağlanır

6)butarihi yapılar ziyaret eden kişi

I. kültürel mirası sahip çıkıldığı

II. Gelecek nesiller için örnek oluşturduğu

III. Bütün yapıların ticari amaçla inşa edildiği

Düşuncelerinden hangilerine ulaşılabilir

A) Yalnız I

B) Yalnız II

C) Yalnız III

D) I ve II

E) I, II ve III

Cevap:

D) I ve II

__TARİH VE TARİHİ OLAY__

TARİH: Geçmiş zamanda yaşayan insan topluluklarının her türlü faaliyetlerini (ya da Tarihi bir olayı yer ve zaman bildirerek, sebep-sonuç ilgisi içinde, bilimsel bir metot le tarafsız bir şekilde inceleyen bilim dalıdır

TARIHI OLAY: Sonuçları bakımından büyük insan topluluklarını etkileyen önemli olaylardır

Bir Olayın Tarih Biliminin Konusu Olması için Şu Özelliklere Sahip Olması Gerekir

Geçmişte yaşanmış olması

Üzerinden belli bir sürenin geçmiş olması

Meydana geldiği yeri belirtmesi

Gerçekleştiği zamanın bilinmesi

İnsan topluluklarının etkilemesi

TARIH BILIMININ FAYDALARI

Geçmişteki olaylardan derler alarak günümüzde olaylar karşısında nasıl davranılacağı konusunda fikir edinilmesi.

Vatan ve millet kavramının öğrenilmesi, milli birlik ve beraberlik sorumluluk ve vatandaşlık duygularının gelişmesi

Günümüz yöneticilerinin geçmiş dönemlerdeki yönetim birikimleri den faydalanılması

insan geçmişleri ile ilgili sorularına cevap bulunarak meraklarını giderilmesi.

Çeşitli olaylar arasında ilişki kurup, mantık yürüterek sonuca varabilmek yeteneği kazanma.

Uygarlığın tüm toplumların katkısıyla oluştuğu bilincinin oluşması, böylelikle bireylerin ortak değerlere sahip çıkarak din, dil, ırk ayrımlara girmeden barış içinde yaşamayı öğrenmesi

TARİH BİLİMİNİN BASAMAKLARI

Tarih bilimin diğer bilimlerden en önemli farklarından bir tanesi araştırmalarından "deney ve gözlem metodunu kullanmasıdır. Bu sebeple geçmişteki insanı ilgilendiren tarihi olayları kendine has bir yöntem ile araştırmaktır. Bu yöntem göre genel olarak aşağıdaki bu basamaklar izlenir.

1. Tarama (kaynak arama) Belge veya kaynakların bulunarak araştırmaya başlama safhasıdır

Kaynak (Belge): Bilgi veren her türlü malzemeye kaynak (beiyge) denir.

2-Tansif (sınıflandırma) Kaynakların amaca uygun olarak zamana, yere ve konuya göre bölümlere ayılarak sınıflandırıldığı haldir. Böylece yazılacak olan tarihi olayın bölümleri oluşturulur ve planı ortaya çıkar

3-Tahlil (çözümleme-analiz) eldeki bilgilerin analiz edilerek, kullanılabilir durursa getirilmesi aşamasıdır.

4- Tenkit (eleştiri): Kaynakların yeterliliği, gerçekliği ve ikna gücünün eleştirildiği safhada Bir kaynağın içeriği hakkında (bilginin gerçekliği, inandırıcılığı vb.) yapılan eleştiridir. Kaynağın sahte olup olmadığı ve gerçekliği ile ilgili yapılan dış eleştiridir

5-Sentez (Birleştirme)Bu çalışmanın sonunda bilgilerin bir araya getirilmesi aşamasıdır. TARİHİN TASNIFI (Tarihin Sınıflandırılması)

Tarihin tasnif edilmesinin amacı, Tarih öğrenimini kolaylaştırmak içindir

Sınıflandırma çeşitleri:

Zamana göre sınıflandırma örnek: 18 yy. Tarihi, ilkçağ Tarihi, vb.

Mekana göre sınıflandırma örnek. Asya Tarihi, Türkiye Tarihi vb.

AHMET HAN